قیر محلول چیست؟
قیر محلول یکی از انواع کاربردی و مهم قیر است که به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فردی همچون چسبندگی عالی و مقاومت بالا در برابر نفوذ آب، در صنایع مختلف استفاده می‌شود. این نوع قیر با حل شدن در یک حلال نفتی، خصوصیات و قابلیت‌های متنوعی را فراهم می‌کند و کاربردهای گسترده‌ای دارد. در ادامه، به بررسی انواع قیر محلول و موارد استفاده از آن می‌پردازیم.
قیر محلول چیست؟
قیر ماده‌ای هیدروکربنی به رنگ سیاه یا قهوه‌ای تیره است که قابلیت حل شدن در ترکیباتی مانند سولفید کربن و تتراکلرید کربن را دارد. این ماده از ترکیبات متنوعی شامل نفتالن، ترکیبات آروماتیک چند حلقه‌ای، ترکیبات آروماتیک قطبی نظیر فنول، هیدروکربن‌های اشباع و ترکیبات هتروسیکلیک تشکیل شده است. انواع مختلف قیر عبارت‌اند از:
- قیر نفتی
- قیر دمیده
- قیر طبیعی
- امولسیون قیری
- و موارد دیگر
قیر محلول به انگلیسی (soluble bitumen)، یکی از مشتقات این گروه است که با حلال‌های نفتی ترکیب شده و ویژگی‌های منحصربه‌فردی برای کاربردهای خاص ارائه می‌دهد.
انواع قیر محلول
قیر محلول نوعی قیر است که در یک حلال نفتی حل می‌شود. این ماده به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود:
1. قیر زودگیر (RC)
برای تولید قیر زودگیر (Rapid Curing) از حلال‌های سبکی مانند بنزین و نفتا استفاده می‌شود. این نوع قیر شامل چهار دسته زیر است:
- RC-70
- RC-250
- RC-800
- RC-3000
هرچه مقدار حلال قیری بیشتر باشد، قیر حاصل روان‌تر خواهد بود. به همین دلیل، RC-70 روان‌ترین و RC-3000 سخت‌ترین نوع قیر زودگیر است.
2. قیر کندگیر (MC)
قیر محلول کندگیر یا Medium Curing با استفاده از حلال‌های نیمه‌سنگین مانند نفت سفید تولید می‌شود. این حلال‌ها در مقایسه با بنزین و نفتا سرعت تبخیر کمتری دارند.
این نوع قیر بر اساس مقدار ویسکوزیته سینماتیکی و بر حسب سانتی‌استوک به پنج دسته زیر تقسیم می‌شود:
- MC-30
- MC-70
- MC-250
- MC-800
- MC-3000
هرچه مقدار حلال کمتر باشد، قیر حاصل روان‌تر خواهد بود. این نوع قیرها طبق استاندارد ASTMD 2027m-13 تولید شده و در صنایع مختلف کاربرد دارند قیمتهای آنها نیز متفاوت است. قیمت قیر محلول MC-250 به صورت فله در بورس کالا 239.520 ریال به ازای هر کیلوگرم است.
3. قیر دیرگیر (SC)
قیر محلول دیرگیر یا Slow Curing Bitumen با استفاده از حلال‌های سنگین مانند گازوئیل، مازوت یا نفت سیاه تولید می‌شود. این حلال‌ها در شرایط عادی تبخیر نمی‌شوند و تنها شکل مولکولی خود را تغییر می‌دهند.
این نوع قیر نیز بر اساس مقدار حلال، ویسکوزیته سینماتیکی و سانتی‌استوک به چهار دسته زیر تقسیم می‌شود:
- SC-70
- SC-250
- SC-800
- SC-3000
در این دسته‌بندی نیز هرچه مقدار حلال بیشتر باشد، قیر حاصل روان‌تر خواهد بود.
مهم‌ترین کاربردهای قیر محلول
قیر محلول به دلیل استفاده از حلال‌های مختلف با ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی گوناگون، در شرایط و مکان‌های متفاوت برای دستیابی به اهداف متنوع مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جمله مهم‌ترین کاربردهای قیر محلول می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده در آسفالت حفاظتی
- پوشش‌های قیری و روکش‌های تک‌لایه‌ای
- پاشش به‌عنوان اتصال‌دهنده گردوغبار و مالچ
- کاربرد در آسفالت‌های تک‌لایه و چندلایه
- گرانولاسیون مداوم و لکه‌گیری فوری و غیرفوری
- آب‌بندی ماسه‌ای (Sand Seal) و پوشش‌های آب‌بندی با مواد سنگی
- روکش‌های بدون گرانول (Fog Seal) و پوشش نفوذی Primakt برای سطوح با تخلخل پایین
این کاربردها نشان‌دهنده تنوع و گستردگی استفاده از قیر محلول در پروژه‌های مختلف صنعتی و عمرانی هستند.
نحوه استفاده از قیر محلول
قیر محلول به دلیل روانی بیشتر نسبت به انواع دیگر قیر، نیاز به تجهیزات و ابزار خاصی برای استفاده دارد. مهم‌ترین ابزارهای مورد نیاز شامل موارد زیر هستند:
- غلتک‌های رنگ
- تفنگ‌های رنگ‌پاش
- قلم‌موهای مخصوص
- شاترهای ویژه
- و ابزارهای دیگر
تفاوت قیر محلول و قیر امولسیون
قیر محلول و قیر امولسیون از نظر ظاهری شباهت زیادی دارند و اغلب با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند. اما تفاوت اصلی این دو محصول در نوع حلال آنها است.
- نوع حلال: قیر محلول با استفاده از حلال‌های نفتی تولید می‌شود، در حالی که قیر امولسیون از حلال آب استفاده می‌کند.
- قیمت: قیر امولسیون معمولاً قیمت کمتری نسبت به قیر محلول دارد.
- مقاومت به سرما: قیر امولسیون مقاومت کمتری نسبت به انجماد و سرما دارد.
- قابلیت اشتعال: قیر امولسیون قابلیت اشتعال کمتری نسبت به قیر محلول دارد.
- دوستدار محیط زیست: قیر امولسیون نسبت به قیر محلول سازگاری بیشتری با محیط زیست دارد.
- روش استفاده: استفاده از قیر امولسیون آسان‌تر و کم‌هزینه‌تر از قیر محلول است.
- شرایط آب و هوایی: برخلاف قیر محلول، استفاده از قیر امولسیون در شرایط مرطوب و با رطوبت بالا بدون مانع است.
- زمان نگهداری: زمان نگهداری قیر امولسیون محدودتر است، در حالی که قیر محلول ماندگاری طولانی‌تری دارد و نیاز به گردش ندارد.
این تفاوت‌ها باعث می‌شود هر یک از این دو نوع قیر برای کاربردهای خاص خود مناسب‌تر باشند.
عوامل موثر بر قیمت قیر محلول
قیمت قیر محلول تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد، به همین دلیل تعیین یک قیمت دقیق برای آن ممکن نیست. با این حال، برخی از مهم‌ترین عواملی که بر قیمت نهایی قیر محلول تأثیر می‌گذارند عبارت‌اند از:
- کاربردهای قیر: نوع و گستره کاربرد قیر محلول می‌تواند بر قیمت آن تأثیر مستقیم داشته باشد.
- تولیدکننده: برند یا شرکت تولیدکننده می‌تواند بر کیفیت و در نتیجه قیمت قیر محلول اثرگذار باشد.
- عرضه و تقاضا: میزان موجودی و تقاضای بازار یکی از عوامل کلیدی در تعیین قیمت است.
- نرخ ارز و نوسانات آن: به دلیل استفاده از مواد اولیه نفتی و تأثیر واردات و صادرات، تغییرات نرخ ارز می‌تواند قیمت را تحت تأثیر قرار دهد.
- نوع قیر و مشخصات فنی آن: دسته‌بندی قیر محلول (RC، MC یا SC) و ویژگی‌های فنی مانند ویسکوزیته یا درصد حلال، نقش مهمی در قیمت‌گذاری دارند.
- خواص فیزیکی و شیمیایی: خواصی مانند مقاومت به دما، میزان روانی و قابلیت چسبندگی نیز می‌توانند در تعیین قیمت مؤثر باشند.
این عوامل باعث تغییرات قیمت قیر محلول در بازارهای داخلی و خارجی می‌شوند و برای تعیین هزینه دقیق آن، باید به شرایط لحظه‌ای بازار توجه کرد.